Vitamin D

I. Nhu cầu vitamin D

Vitamin D (calciferol) gồm một nhóm seco-sterol tan trong chất béo, được tìm thấy rất ít  trong thức ăn tự nhiên. Vitamin D được quang hợp  trong da của động vật có xương sống nhờ tác động bức xạ B của tia tử ngoại. Vitamin D có thể có nhiều cấu trúc, tuy nhiên  có 2 cấu trúc sinh lý chính là  vitamin D2 (ergocalciferol) và vitamin D3 (cholecalciferol). Vitamin D2 từ men nấm và sterol thực vật, ergosterol; Vitamin D3 được tổng hợp  từ 7-dehydrocholesterol ở da. Xét  theo góc độ dinh dưỡng người, 2 loại này có giá trị sinh lý tương tự nhau. Vitamin D giúp cơ thể sử dụng tốt canxi và phosphor để hình thành và duy trì hệ xương, răng vững chắc.

Ảnh hưởng của tiêu thụ thiếu và thừa vitamin D

Thiếu vitamin D

Tình trạng thiếu vitamin D gây thiếu  khoáng hóa hoặc khử khoáng can xi từ xương dẫn tới còi xương ở trẻ nhỏ. Thiếu vitamin D ở người trưởng thành dẫn tới khiếm khuyết trong quá trình khoáng hóa của bộ xương và gây chứng nhuyễn xương, đồng thời gây cường năng tuyến cận giáp, làm tăng huy động Calci từ xương dẫn tới chứng portico.

Bất cứ sự thay đổi nào  trong việc tổng hợp vitamin D3 ở da, hấp thu vitamin D trong ruột non hay chuyển hóa vitamin D sang dạng hoạt tính (1,25-(OH)2D) đều có thể dẫn tới tình trạng thiếu vitamin D.

Các nghiên cứu dịch  tễ học cho thấy thiếu vitamin D có thể liên quan tới tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng, ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, cần tiến hành các nghiên cứu tiến cứu để đánh giá giả thuyết này.

Thừa vitamin D

Tiêu thụ quá nhiều vitamin D thường ít gặp  vì vitamin D không có nhiều trong nguồn thức ăn có sẵn, vì vậy có ít trường hợp ngộ độc vitamin D được ghi nhận. Ở những người uống vitamin D liều quá cao kéo dài có khả năng bị ngộ độc vitamin D: tăng nồng độ can xi trong máu, nước tiểu, chán ăn, buồn nôn, nôn, khát nước,  đa niệu, yếu cơ, đau khớp, mất phương hướng, nếu không xử trí có thể xảy ra tử vong.

Nhóm tuổi, giới	D(c) mcg
Trẻ em
< 6 tháng	5
6-11 tháng	5
1-3 tuổi	5
4-6 tuổi	5
7-9 tuổi	5
Nam vị thành niên
10-12 tuổi	5
13-15 tuổi
16-18 tuổi
Nam trưởng thành
19-50 tuổi	10
51-60 tuổi	10
≥60 tuổi	15
Nữ vị thành niên
10-12 tuổi	5
13-15 tuổi
16-18 tuổi
Nữ trưởng thành
19-50 tuổi	10
51-60 tuổi	10
>60 tuổi	15
Phụ nữ mang thai	5
Bà mẹ cho con bú	5

 

c: Vitamin D có thể sử dụng các hệ số chuyển đổi sau:

01 đơn vị quốc tế (IU) tương đương với 0,03 mcg vitamin D3 hoặc 01 mcg vitamin D3 = 40 đơn vị quốc tế

II. Nguồn vitamin D trong thực phẩm

Trong tự nhiên, rất ít thực phẩm có lượng đáng  kể vitamin D. Các thực phẩm có vitamin D gồm một số dầu gan cá, nhất là ở các loại cá béo, gan và chất béo của động vật có vú ở biển (hải cẩu và gấu vùng cực), trứng gà được nuôi có bổ sung vitamin D, dầu tăng cường vitamin D hoặc các thức ăn bổ sung khác ví  dụ bột ngũ cốc. Hầu hết trong cá có từ 5 mcg/100g tới 15 mcg/100g (tương ứng 200 IU/100g tới 600 IU/100g), cá trích có thể có tới 40 mcg/100g (1.600 IU/100g).