THIẾU VITAMIN K TRẺ EM
BỆNH NGUYÊN
– Vitamin K là một naphthoquinon tham gia vào quá trình photphoric hóa oxy hóa. Thiếu hoặc hấp thu không được Vitamin K ở ruột sẽ làm giảm prothrombin máu và giảm sự tổng hợp proconvertin ở gan.
– Prothrombin (yếu tố II) và proconvertin (yếu tố VII) là các yếu tố quan trọng đối với giai đoạn hai của đông máu, được đánh giá bằng thời gian Quick.
– Nhiều vi khuẩn, kể cả vi khuẩn chí bình thường ở ruột có khả năng tổng hơp các quinon có tính Vitamin K. Hủy diệt vi khuẩn đường ruột bằng các loại kháng sinh có thể gây thiếu hụt Vitamin K.
– Hàm lượng Vitamin K trong sữa mẹ thường thấp nên bệnh thường gặp ở một số trẻ còn bú khi vi khuẩn chí chưa tự sản xuất được Vitamin K mà nguồn bổ sung từ sữa mẹ lại ít, sẽ dễ gây ra sự thiếu hụt Vitamin K ở lứa tuổi bú mẹ đơn thuần.
LÂM SÀNG
– Ở trẻ em, tất cả mọi trường hợp có bệnh chảy máu cần nghĩ tới thiếu Vỉtamin K đặc biệt ở lứa tuổi sơ sinh đến 2 tháng, lứa tuổi bú mẹ hoàn toàn.
– Các triệu chứng lâm sàng ở trẻ từ 1-2 tháng (thường gặp nhất 45 ngày) gồm bỏ bú, tình trạng lơ mơ hoặc kích thích, khóc thét, co giật. Khám trẻ thấy thóp căng phồng, trương lực cơ tăng, có thể có cơn ngừng thở, các dấu hiệu màng não dương tính, có thể gặp vàng da, vàng mắt.
CHẨN ĐOÁN
– Tỉ lệ prothrombin giảm thấp, có khi rất thấp, thời gian đông máu kéo dài.
– Dịch não tủy toàn máu, không đông là những đặc thù giúp chẩn đoán quan trọng.
– Huyết sắc tố giảm rõ, dấu hiệu thiếu máu, mất máu, chảy máu nội tạng.
ĐIỀU TRỊ
– Ở mức độ thiếu Vitamin K1 chỉ cần uống mỗi ngày 1-2mg cho lứa tuổi còn bú là đủ.
– Trường hợp nặng gây xuất huyết não hay xuất huyết màng não ở trẻ sơ sinh đến 2 tháng, cần cho Vitamin K1 5mg/tiêm bắp, mỗi ngày 1 lần; không nên kéo dài quá 5 ngày.
– Truyền máu toàn phần có tác dụng cầm máu nhanh chóng. Máu tươi 15-20ml/kg, truyền tĩnh mạch. Cho oxy, thuốc an thần là các biện pháp hỗ trợ quan trọng.
– Chú ý:
+ Nếu dùng Vitamin K tổng hợp, liều cao tương tự mà không dùng Vitamin Kl, có thể gây tăng bilirubin máu và vàng da nhân trong trường hợp bị thiếu G6PD.
+ Trường hợp giảm prothrombin máu do tổn thương gan, điều trị bằng Vitamin Kl, cho truyền máu toàn phần có tác dụng cầm được máu chảy.
DỰ PHÒNG
Cho Vitamin K 1mg bằng đường uống hoặc tiêm bắp cho tất cả trẻ sơ sinh khi vừa ra đời, đặc biệt với trẻ non, nhẹ cân, có tác dụng làm tăng nồng độ prothrombin, proconvertin, thành phần thromboplastin huyết tương (yếu tố IX, PTC) và yếu tố Stuart – Prower (yếu tố X).
