THIẾU VITAMIN A
ĐẠI CƯƠNG
1. Vitamin A và nguồn gốc.
-Vitamin A thuộc nhóm vitamin tan trong dầu, là nhóm có chức năng điều hòa tổng hợp protein . Thuật ngữ vitamin A dùng để chỉ Retinol và các dẫn xuất có cùng cấu tạo vòng Ionone và có cùng tính chất sinh học . Các hoạt chất có hoạt tính chình bao gồm: Retinol, retinal, retinoic acid và retinol ester.
-Chức năng chính của vitamin A gồm : duy trì thị lực, sự bền vững của tế bào biểu mô, điều hòa tổng hợp glycoprotein và biệt hóa tế bào.
-Nguồn gốc : được cung cấp từ thức ăn dưới 2 dạng:
+ Retinol ester : thực phẩm có nguồn gốc động vật như gan, dầu gan cá, sữa và chế phẩm từ sữa, thận , trứng.
+ Provitamin A carotenoid ( chủ yếu là L- carotene) có nhiều trong rau củ màu vàng và màu xanh đậm như carot, củ cải đường , bông cải xanh…
2. Nguyên nhân thiếu vitamin A
– Do thiếu cung cấp
+ Trẻ không được bú sữa non là loại sữa giàu vitamin A.
+ Khi mẹ không có sữa hoặc không đủ sữa trẻ chỉ được nuôi bằng nước cháo, bột hoặc sữa đặc có đường.
+ Trẻ bị kieng ăn chất béo
+ Ăn dặm không đúng.
– Do bất thường hấp thu chất béo
+ Các bệnh lý vàng da tắc mật xơ gan
+ Lymphagiectasia
+ Bệnh crohn
+ Cắt đoạn cuối hồi tràng
+ Viêm tụy mạn, suy tụy ngoại tiết.
+ Mucovisidose
CHẨN ĐOÁN
1. Dựa vào các triệu chứng lâm sàng
– Thể lâm sàng điển hình : thiếu vitamin A biểu hiện ở mắt như quáng gà, khô giác mạc, mờ giác mạc, đục giác mạc
– Thể lâm sàng không điển hình: cần lưu ý những bệnh nhiễm trùng tái phát như bệnh ở hệ hô hấp, tiêu hóa, ngoài da…
2. Cận lâm sàng
– Định lượng nồng độ vitamin A trong máu :
+ Bình thường > 20-50µG%.
+ Chỉ số này giảm truốc khi có rối loạn về chức năng hay cấu trúc.
+ Nồng độ < 10 µG% chức tỏ có thiếu nặng
– Bằng chứng sớm nhất của thiế vitamin A là giảm dự trữ trong gan. Bình thường khoảng 100 µG/ 1G gan sống.
ĐIỀU TRỊ
1. Vitamin A liều tấn công.
– Chỉ định:
+Thiếu vitamin A biểu hiện ở mắt
+ Suy dinh dưỡng nặng
+ Nhiễm trùng tái phát ở hệ hô hấp , tiêu hóa, tiết niệu, da
+ Sau khi mắc các bệnh nhiễm khuẩn làm suy giảm miễn dịch của cơ thể: sởi, ho gà, lao…
– Liều dùng:
+ Dưới 1 tuổi: tổng liều 300.000UI chia 3 lần , uống vào các ngày 1,2,14 (100.000UI/ lần) dưới dạng retinol palmitat hoặc retinol acetat
+ Hoặc tổng liều 150.000UI chia 3 lần tiêm bắp vào các ngày 1,2, 14 ( 50.000UI/ lần) dưới dạng retinol acetat.
+ Trên 1 tuổi : tổng liều 600.000UI chia 3 lần , uống vào các ngày 1,2,14 (200.000UI/ lần)
2. Với các tổn thương nhẹ hơn
– Viatmin A kiều hàng ngày (5000-10.000UI / ngày) hoặc hàng tuần (25.000UI/ tuần ) dùng ít nhất 1 tháng.
– Cần kết hợp chế đọ ăn giau đạm và giàu béo
– Chú ý đề phòng ngộ độc vitamin A ( loãng xương, gan to, xơ gan, tawngasp lực nội sọ )
DỰ PHÒNG
1. Nuôi trẻ theo khoa học
– Bú sữa mẹ, ăn dặm đúng, đủ chất béo và ăn các thực phẩm giàu vitamin A
– Chủng ngừa tho lịch để phòng các bệnh nhiễm khuẩn.
2. Uống liều phòng ngừa mỗi 6 tháng đối với các trẻ có nguy cơ:
– Dưới 6 tháng tuổi : 50.000UI
– Từ 6-12 tháng tuổi: 100.000UI
– Trên 12 tháng tuổi : 200.000 UI.
– Với bà mẹ đang cho con bú nên uống 1 liều vitamin A 200.000UI vào lúc sinh ay trong vòng 2 tháng đầu su sinh để làm tăng nồng độ vitamin A trong sữa mẹ và có thể bảo vệ tốt trẻ bú mẹ.
