NHIỄM TRÙNG DA VÀ MÔ MỀM

NHIỄM TRÙNG DA VÀ MÔ MỀM

Nhiễm trùng da và mô mềm là tình trạng viêm cấp tính của da và mô mềm thường do các vi khuẩn ký sinh trên da như tụ cầu, liên cầu,… gây ra khi có các yếu tố thuận lợi với các đặc điểm sưng nóng đỏ đau vùng da và phần mềm bị tổn thương.
Phân loại theo hiệp hội bệnh truyền nhiễm Hoa Kỳ ( IDSA) gồm 5 loại:
Nhiễm trùng bề mặt da.
Nhiễm trùng đơn giản: chốc, viêm quầng, viêm mô tế bào.
Nhiễm trùng hoại tử
Nhiễm trùng liên quan đến vết cắn của thú vật.
Nhiễm trùng liên quan đến phẫu thuật và suy giảm miễn dịch
Phân loại theo cấu trúc da và mô mềm:

Cấu trúc giải phẫu	Loại nhiễm khuẩn	Tác nhân gây bệnh
Thượng bì	Thuyû ñaäu, Sôûi	Varicella zoster virus, measles virus
Lớp keratin	Naám da	Microsporum, Epidermophyton, trichophyton
Biểu bì	Choác, loeùt	Strep.pyogenes, Staphylococus.aureus
Hạ bì	Vieâm quaàng	Strep.pyogenes
Nang long	Vieâm nang loâng, muïn nhoït	Staphylococus.aureus
Tuyến bã	Muïn tröùng caù	Propionibacterium acnes
Mô mỡ dưới da	Vieâm moâ teá baøo	Liên cầu tan huyết nhóm β
Cân mạc	Vieâm hoaïi töû maïc	S.pyogenes và vi khuân kỵ khí
Lớp cơ	Vieâm cô vaø hoaïi töû cô	S.aureus và C.perfringens

Nhiễm trùng thường theo sau một tổn thương da: vết thương da (dập, nứt, rách, đâm xuyên, côn trùng hay thú vật cắn …), vết thương phẫu thuật (kim tiêm, vết mổ hay thủ thuật như thông tiểu, các vật liệu thay thế,) hoặc không phát hiện được tổn thương ban đầu.
Điều kiện thuận lợi tại chỗ là tình trạng hăm do ẩm ướt, nấm da, viêm tắc tĩnh mạch hay bạch huyết, loét tì dè, béo phì.
Cơ địa dễ bị nhiễm khuẩn da là bệnh đái tháo đường, nhiễm HIV, các bệnh lý tự miễn dịch, các bệnh ác tính, người già, tình trạng suy kiệt hoặc sử dụng kéo dài các thuốc glucocorticoid, methotrexate, và các thuốc ức chế miễn dịch khác.

Triệu chứng tại chỗ:
Nhẹ: nhọt, mụn mủ, bọng nước, mảng hồng ban, sau đó đóng vẩy, diễn tiến ly tâm.
Tổn thương sâu hơn (viêm mô tế bào, hoại tử mạc-cơ) sưng nóng đỏ đau, bề mặt da giống như vỏ cam, ranh giới giữa vùng da bệnh và lành không rõ.
Bọng nước, xuất huyết dạng điểm hoặc mảng, vỡ ra làm cho nhiễm trùng càng lan rộng và sâu hơn.
Hạch vùng da tổn thương có thể có hoặc không
Triệu chứng toàn thân: sốt lạnh run, mệt mỏi, xanh xao, gầy sút, chán ăn…
Dấu hiệu nặng: Huyết áp tâm thu < 90mmHg; Mạch>100 l/p hoặc<60 l/p; nhiệt độ>39⁰C hoặc < 36,50C
Phân độ: (Eron)
Độ I : dấu hiệu toàn thân (-), bệnh kèm (-)
Độ II: dấu hiệu toàn thân (+/-), bệnh kèm (+)
Độ III: dấu hiệu nhiễm độc và triệu chứng toàn thân (sốt, mạch nhanh, HA tụt, thở nhanh)
Độ IV: hội chứng nhiễm trùng nhiễm độc nặng đe dọa tính mạng

Chẩn đoán phân biệt: ung thư di căn da, viêm da cơ tự miễn, tình trạng phù nề phần mềm cạnh khớp trong gout cấp.

Tế bào máu ngoại vi: tăng số lượng bạch cầu, đặc biệt là bạch cầu đa nhân
Tăng tốc độ lắng máu
Tăng nồng độ protein C phản ứng huyết thanh (CRP)
Cấy máu định danh vi khuẩn: có thể dương tính
Siêu âm, CT-scanner, MRI: có thể thấy hình ảnh viêm- apxe tổ chức dưới da và mô mềm, cơ.
Vi trùng học: soi tươi, nuôi cấy, kháng sinh đồ của các loại bệnh phẩm máu và dịch tiết hoặc mủ

5.1. Kháng sinh (KS): (điều trị ngay trước khi có kết quả kháng sinh đồ) dựa trên phân độ Eron

Độ I: KS đường uống: dicloxacillin, erythromycin, cephalexin, augmentin, clindamycin
Độ II-III: KS đường toàn thân: nafcillin hoặc oxacillin (1-2g/4h/ngày); clindamycin (600mg/8h/ngày), vancomycin (30mg/kg chia 2 lần/ngày). MRSA: vancomycin, linezolid, daptomycin.
Độ III-IV: KS phối hợp, hoặc meropenem, ertapenem, imipenem
Đánh giá đáp ứng lâm sàng sau 48-72h, sau đó điều chỉnh KS theo kháng sinh đồ.
- Điều trị hỗ trợ
Giảm đau: paracetamol, codein, tramadol…
Kháng viêm không steroid khi cần.
Tại chỗ: thay băng hay chăm sóc vết thương, phẫu thuật cắt lọc hay dẫn lưu mủ khi cần.
Toàn thân: nâng tổng trạng, điều chỉnh nước–điện giải, bù protein, albumin, huyết tương, máu khi cần.

5.3. Theo dõi

Theo dõi các dấu hiệu sinh tồn, các triệu chứng toàn thân, triệu chứng tại chỗ để phát hiện diễn biến chuyển độ nặng đòi hỏi thay đổi chiến thuật điều trị phù hợp và kịp thời.
Theo dõi chức năng gan, thận và bilan viêm (tế bào máu ngoại vi, tốc độ lắng máu, CRP) thường xuyên.
Thời gian điều trị tuỳ dạng lâm sàng, có thể kéo dài 4-6 tuần,
Có thể chuyển sang KS đường uống khi lâm sàng ổn định sau 10-14 ngày.

Trả lời Hủy